Türkiye’de ve Avrupa Birliğinde kompostun güncel durumu

Türkiye'de kompostun güncel durumu

Şu anda Türkiye'de biyo-atıkların ayrıştırılarak toplanması ve işlenmesi ile ilgili yasalar mevcut olsada yasal düzenlemeler henüz sadece kağıt üzerinde kalıyor. Bunun nedeni ise konuyla ilgili bilgi ve uzmanlık eksik olduğu için siyasi teşvik ve desteklerin olmaması.

Büyükşehir Belediyesi Kanunu (10.7.2004 - 5216) ve Belediye Kanunu (3.7.2005 - 5393) düzenlemelerine göre, kentsel atıkların yönetiminde tek sorumluluk belediyelere düşmektedir. Belediyeler katı atıkların toplanması, nakliyesi, ayrıştırılması, geri dönüşümü, bertarafı ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri sağlamakla ya da başka kuruluşları bu hizmetleri sağlamak için görevlendirmekle yükümlüdürler.

Avrupa Birliği Bakanlığı'na göre, Türkiye'de kentsel atık yönetimi uygulamada eksikler olmasına rağmen yeni yasal düzenlemeler sayesinde ve araştırmalarla desteklenerek iyileştirilmektedir. Ülkemizde kompostlama, beraber yakma (koinsinerasyon) ve diğer geri kazanım işlemleri uygulanarak 2012 yılında 10 milyon ton, 2014 yılında ise 20 milyon ton atık geri kazanıldı.

2015'in Mart ayında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye'deki atık işleme durumunu daha iyi ele almak ve gelişmiş ülkeler ile benzer bir noktaya taşımak için yapılan bir girişimle, biyo-atıkların toplanması ve geri dönüşümü (kompost) hakkında bir yasal düzenlemek olan Kompost Tebliği'ni (2015 - 29286) yayımlamıştır. Yakın zamanda kabul edilen bu yasal düzenlemeye göre tüm ilçe belediyeleri biyo-atıkların ayrı toplanması ve işlenmesinden sorumludur. Türkiye Çöpünü Dönüştürüyor! Projesi de bunu sağlamayı amaçlamaktadır.

Avrupa Birliğinde kompostun güncel durumu

Son yıllarda, Amerika Birleşik Devleti topluluklarının yüzlerce geri dönüşüm programı uygulanmıştır. Bunlardan bir kısmı ailelere atık toplama ve geri dönüşümün önemini vurgulayarak evde kompost yapımı üzerinedir.

Avrupa Birliği katı atık depolama alanlarına gönderilen biyo-çözünür atık miktarının 2010'da 1995 yılı sayılarının %75'ine kadar, 2015'te %50'sine kadar ve 2020'de üçte birinden biraz fazlasına azaltılmasını talep etmiştir. Sadece ilk hedefin yerine getirilmesi bile 8 milyon ton azalması anlamına gelmektedir. AB'de 2013 yılında kişi başı üretilen kentsel atık miktarı 481 kg olmuş ve 2002 yılında üretilen ve en üst seviye olan 527 kg'a göre %8,7 oranında azalmıştır. 2007 yılından itibaren kişi başı kentsel kentsel atık miktarı belirgin olarak düşmüş ve 1990'ların ortalarındaki seviyelerin altına inmiştir. AB'de 2013 yılında kişi başı üretilen 481 kg kentsel atığın 470 kg'ı işlenmiştir. Bu atıkların %31'i atık depolama alanlarına gönderilmiş, % 28'i geri dönüştürülmüş, %26' sı yakılmış ve %15'i kompost haline gelmiştir. AB'de geri dönüştürülen ya da kompostların kentsel atıkların oranı düzenli olarak artmış ve 1995 yılında %18 iken 2013 yılında % 43'e yükselmiştir.